Groene wonderen in onze blauwe oceaan

Machtige zeeweiden

Zeegrassen zijn mariene bloeiende planten die in ondiepe kustwateren leven en, net als grassen op het land, zonlicht nodig hebben om te groeien. Er zijn 72 verschillende soorten zeegras die op elk continent groeien behalve Antarctica, allemaal met verschillende kenmerken.

Zeegrasweiden bieden doorgaans ondersteuning voor veel waterleven. Het kan zijn dat kleinere of langzamer bewegende soorten veiligheid vinden tegen roofdieren tussen het zeegras, of dat andere soorten ervoor kiezen om tussen het zeegras te paaien, als een manier om relatieve beschutting te bieden aan hun nakomelingen. Een ander groot voordeel van zeegras is dat het koolstof uit onze atmosfeer opslaat in hun sedimenten. Het is een weinig bekend feit dat zeegras slechts 0,1 procent van de zeebodem beslaat, maar een derde van alle koolstof die jaarlijks in de zeebodem wordt vastgelegd, op natuurlijke wijze verwijderd.

Over de hele wereld nemen verschillende soorten zeegras vaak de namen aan van de onderwatersoorten die ze ondersteunen, zoals turtle grass en manatee grass, dat voor de kust van Florida wordt gevonden, of zeegras dat in heel Europa voorkomt.

Onlangs werd voor de westkust van Australië een enkele zeegrasplant ontdekt die zich uitstrekt over 180 km. Deze individuele plant heeft zich verspreid door zijn wortelsysteem uit te breiden en er nieuwe scheuten uit te laten groeien, waardoor het ’s werelds grootste levende individuele organisme is geworden. Op basis van zijn grootte en groeisnelheid wordt geschat dat hij ongeveer 4500 jaar oud is!

Ondanks dat zeegras een uitstekende hulpbron is voor onze planeet, wordt er elk uur gemiddeld 1 hectare zeegras vernietigd. Wereldwijd zijn de belangrijkste oorzaken destructieve visserijpraktijken, kustontwikkeling en slechte waterkwaliteit of waterverontreiniging.

De Sea Ranger Service voltooide in 2021 een eerste pilot voor het monitoren van zeegras voor de kust van Engeland en Sea Rangers zijn nu betrokken bij de voorbereiding van nieuw zeegrasherstel in Nederland en elders in Europa.

Zeewier is veelzijdig

Dan is er naast zeegras, ook zeewier. De term zeewier staat los van zeegras en wordt gebruikt om duizenden verschillende algensoorten te beschrijven. Het belangrijkste verschil met zeegras is dat zeewier niet hetzelfde soort wortelgestel heeft. In plaats daarvan heeft zeewier een ankerachtig systeem dat een ‘holdfast’ wordt genoemd en dat ze helpt om vast te houden aan rotsen of de zeebodem. In tegenstelling tot wortels onttrekken deze holdfasts geen voedingsstoffen om de plant te voeden.

Zeewier is vergelijkbaar met zeegras omdat het ook vele ecologische voordelen heeft, zoals koolstofvastlegging en het bieden van onderdak aan zeeleven, maar er zijn ook commerciële toepassingen. Sommige vormen zoals Nori en Wakame zijn populaire eetbare soorten zeewier, en The Dutch Weed Burger maakt hamburgers en hotdogs van zeewier. Andere, meer onverwachte toepassingen zijn het gebruik van zeewier in cosmetische producten zoals zeep en gezichtscrèmes, en opmerkelijk genoeg, zoals het bedrijf Notpla heeft aangetoond, kan het ook worden verwerkt tot een biologisch afbreekbare vervanging voor plastic verpakkingen.

In voorgaande jaren hebben Sea Rangers samengewerkt met North Sea Farmers om een emissiearme manier te bieden om hun zeewiergewassen op zee te monitoren. Samen met Vriezoo BV konden Sea Rangers een onderwaterrobot inzetten om de testlocatie zeewierkwekerij, drie mijl uit de kust van Scheveningen, te monitoren.

Wat in vredesnaam is chlorofyl?

Weer een andere soort die er toe doet is oceaan chlorofyl. Zelfs als het microscopisch klein is, is de impact enorm. Simpel gezegd, chlorofyl gebruikt een natuurlijk proces genaamd fotosynthese om CO2 om te zetten in voedsel voor onderwaterplanten. Dit maakt het een integraal onderdeel van het dagelijks leven in zee, omdat het voedingsstoffen creëert voor de kleinste soorten die helemaal onderaan de voedselketen staan, iets waar het hele oceaanleven van afhankelijk is.

Chlorofyl helpt ook op andere manieren. Door koolstofdioxide om te zetten, speelt chlorofyl een grote rol in de koolstofcyclus van de oceaan, wat op zijn beurt helpt om de effecten van klimaatverandering te verzachten. Het brengt ook de zuurgraad van de oceaan in evenwicht, wat van vitaal belang is om ervoor te zorgen dat het zeeleven en zaken als koraalriffen de juiste omstandigheden hebben om te overleven.

Chlorofyl in de zee verandert de manier waarop het licht reflecteert en absorbeert, en dat is waar de Sea Ranger Service om de hoek komt kijken. Een van onze opdrachten voor de Nederlandse overheid de afgelopen jaren was het monitoren en ‘ground-truthing’ van chlorofyldichtheid in de Noordzee.

Sea Rangers verzamelen daarvoor watermonsters op zee vanaf het Sea Ranger Service schip, en sloegen ze op in een speciaal ontworpen vriezer aan boord om ze vervolgens af te leveren voor verdere analyse in een laboratorium. De monsters worden dan vergeleken met de metingen van satellieten om te bepalen hoeveel chlorofyl er daadwerkelijk in de zee zit. Dit is alleen vanuit de ruimte te monitoren vanwege de manier waarop het licht wordt gereflecteerd als er chlorofyl aanwezig is. Sea Rangers helpen bij het valideren van cruciale gegevens die vervolgens worden gebruikt om klimaatmodellen en -beleid te ondersteunen.

Onderwaterplanten zijn klein maar machtig

Zeegrassen, zeewier en chlorofyl zijn een vitale schakel in het leven in de oceanen. Of dat nu is door voedsel aan de onderkant van de voedselketen te leveren, of door een deel van de koolstoflevenscyclus te realiseren. Sea Rangers blijven zich richten op het onderzoeken en regenereren van deze ongeziene onderwaterhelden en zorgen ervoor dat ze, waar mogelijk, kunnen groeien en bloeien.