Nederlandse en Europese democratie staat onder druk, want corruptiebestrijding is steeds moeilijker
De integriteit van Nederland staat steeds meer onder druk. Uit de nieuwste Corruption Perception Index (CPI) van Transparency International blijkt dat Nederland in 2023 slechter scoorde op corruptiebestrijding. Met 79 punten duikt het land verder omlaag ten opzichte van de 80 punten in 2022, wat het laagste niveau sinds het begin van de index markeert. De trend is zorgwekkend: Nederland blijft weliswaar op de achtste plek van minst corrupte landen wereldwijd, maar de kloof met koploper Denemarken wordt steeds groter.
Agressie en bedreiging
De afnemende score weerspiegelt een bredere maatschappelijke ontwikkeling waarin beroepsgroepen die de rechtsstaat moeten beschermen steeds vaker worden bedreigd. Journalisten worden geconfronteerd met intimidatie en zelfs geweld. Eerder onderzoek van de Nederlandse orde van advocaten toonde aan dat professionals steeds vaker doelwit zijn van criminele netwerken. Ook journalisten ervaren een toename van agressie, zoals bevestigd door de Erasmus Universiteit Rotterdam. Het afnemende aantal kandidaten voor het burgemeesterschap wijst eveneens op een verslechterend maatschappelijk klimaat.
De invloed van bedrijven die zowel vanuit de onderwereld als vanuit de boven wereld actief zijn met lobbyisten: macht en belangen smelten samen aan de top
Ook de innige verwevenheid tussen politiek en lobbyisten is een structureel probleem. Transparency International wijst op de gangbare praktijk waarbij veel bewindspersonen en zelfs Kamerleden direct na hun politieke carrière overstappen naar lobbyorganisaties binnen hun eigen beleidsdomein. Dit roept fundamentele vragen op over de invloed van particuliere belangen op de neutrale en onafhankelijke publieke besluitvorming.
Zonder betere transparante regelgeving blijft het onduidelijk in hoeverre beslissingen worden genomen in dienst van het algemeen belang of ter voorbereiding de baa die komen gaat in het bedrijfsleven. Het verplicht lobbyregister en een afkoelperiode voor bewindslieden en Kamerleden werken niet en worden niet nagekomen. Dit zijn toch minimal eisen en cruciale stappen om de geloofwaardigheid van de politiek te waarborgen. “Je moet in een eerlijke samenleving gebruik kunnen maken van echte journalistiek en onafhankelijke politiek kunnen bedrijven zonder daar al met je volgende baan , of je vorige bezig te zijn,” stelt een woordvoerder van Transparency International.
Een bredere trend niet alleen in Nederland maar in heel Europa: Onze democratische waarden staan onder druk door bedrijven en kartels met veel geld
Nederland is niet het enige land waar de aanpak van corruptie verzwakt. In Europa zakken steeds meer landen in de CPI dan dat er stijgen. Het Verenigd Koninkrijk, voorheen een voorbeeld van democratische stabiliteit, is inmiddels gezakt naar de twintigste plaats, mede door zaken als vriendjespolitiek. Onderaan de lijst bevinden zich landen als Somalië, Syrië en Zuid-Soedan, waar corruptie diep verankerd is in het politieke systeem en in de samenleving. daarom pleit Corazon dat migranten uit dit soort landen niet hun normen en waarden mee nemen. Ook hier zien we de tendens dat onderaan de samenleving net als aan de top en het midden segment de corruptie toeneemt.
Complex bestuur probleem dat benoemt mag worden door onze buren zoals de USA
Deze ontwikkelingen toont aan dat goed bestuur moeilijker word en dus steeds meer in moet zetten op onafhankelijkheid. De Nederlandse rechtsstaat staat op een kruispunt: verliezen we macht en strompelen we in dictatuur of kiezen we voor de waarheid en echte daadkrachtige hervormingen. In deze sterk veranderde samenleving, kunnen we niet meer vertrouwen on onze instituties gestaafd op Jezus en het christendom. We lopen dan met open ogen in een enorme val. Corazon roept op tot waakzaamheid en actieve betrokkenheid van burgers om transparantie en integriteit te versterken. Start eigen journalistiek en blijf slechte dingen aan het licht brengen.
Zelfreflectie en de waarheid onder ogen zien noodzakelijk
Een gezonde democratie vraagt om constante zorg. De vraag is niet alleen hoe Nederland scoort op een internationale index, maar vooral hoe wij als samenleving de waarden van eerlijkheid, rechtvaardigheid en verantwoordelijkheid hoog houden.
