Hoe zit het met ons geld systeem?

Hoofdstuk 2: Hoe geld stroomt; het financiële landschap ontcijferd

Na de introductie van “Het waterwerk van ons geld” duiken we in dit 2e hoofdstuk dieper in op de dynamiek van geldstromen zoals verbeeld in het kunstwerk. Carlijn Kingma’s gedetailleerde tekening biedt een fascinerende kaart van het financiële systeem, waarbij geld als water door rivieren, kanalen en sluizen beweegt. Maar wat betekenen deze metaforen precies, en hoe kunnen ze ons helpen om de werking van ons geldsysteem te begrijpen? Dit hoofdstuk richt zich op de rol van banken, overheden en andere actoren in het landschap van geld.

2.1 De grote rivieren: banken en centrale banken

In het kunstwerk worden banken afgebeeld als grote reservoirs en centrale knooppunten in de waterstromen. Ze zijn als meren waarin geld zich verzamelt en van waaruit het weer wordt verspreid. Maar net zoals bij een natuurlijk waterreservoir, bepalen de beheerders van deze banken hoe het geld stroomt.

• Commerciële Banken: Deze banken verzamelen geld van spaarders en verstrekken leningen aan consumenten, bedrijven en overheden. Het kunstwerk laat zien hoe deze instellingen als sluizen werken die bepalen waar en hoeveel geld stroomt.
• Centrale Banken: Centrale banken zoals de Europese Centrale Bank (ECB) of de Federal Reserve worden afgebeeld als de bron van de grote rivieren. Ze pompen geld in het systeem door middel van monetaire beleidsinstrumenten zoals renteverlagingen en kwantitatieve versoepeling.

De metafoor van rivieren maakt zichtbaar hoe afhankelijk de economie is van deze instellingen. Als centrale banken besluiten minder geld te laten stromen, zoals in periodes van economische krimp, kunnen hele delen van het systeem opdrogen.

2.2 Sluizen en kanalen: regels en belastingen

Net zoals sluizen en kanalen de richting en snelheid van water bepalen, reguleren wetten, belastingen en subsidies de stroom van geld. In het kunstwerk worden deze systemen afgebeeld als complex verweven infrastructuur:

• Belastingstelsels: Belastingen kunnen worden gezien als sluizen die geld van burgers en bedrijven richting de overheid sturen. Dit geld wordt vervolgens herverdeeld naar publieke voorzieningen, infrastructuur en sociale zekerheid.
• Subsidies: Subsidies worden weergegeven als aftakkingen van het hoofdwater, waarbij bepaalde sectoren of projecten extra water krijgen. Denk bijvoorbeeld aan subsidies voor duurzame energie of landbouw.
• Wettelijke Kaders: Wetgeving bepaalt waar geld kan en mag stromen. Dit omvat regulering van banken, beleggingsfondsen en verzekeraars. Een slecht ontworpen wet kan zorgen voor “lekkages” of stagnaties in het systeem.

Deze structuren tonen hoe belangrijk het is om zorgvuldig om te gaan met het “waterbeheer” van ons financiële systeem. Slechte regulering kan leiden tot ongelijkheid of inefficiëntie.

2.3 Dammen en verzilting: stagnatie en ongelijkheid

Een opvallend element in het kunstwerk is de verbeelding van stagnatie. Dammen symboliseren plekken waar geld zich ophoopt en niet meer stroomt naar de plekken waar het nodig is. Dit kan op verschillende manieren gebeuren:

• Kapitaalconcentratie: Grote bedrijven en rijke individuen bezitten een onevenredig groot deel van het beschikbare geld. Dit wordt vaak geparkeerd in belastingparadijzen of beleggingsfondsen, waardoor het niet meer circuleert in de reële economie.
• Schuldenlast: Veel huishoudens en arme landen worden afgebeeld als verzilte gebieden – plekken waar schulden de natuurlijke stroom van geld blokkeren. In plaats van welvaart te creëren, moeten deze gebieden voortdurend water (geld) afdragen aan kredietverstrekkers.
• Financialisering: Dit verwijst naar het fenomeen waarbij geld steeds meer in de financiële sector blijft circuleren, in plaats van de reële economie te voeden. In het kunstwerk zien we hoe deze “economie van geld om geld te maken” bijdraagt aan de drooglegging van cruciale sectoren zoals zorg, onderwijs en duurzaamheid.

2.4 De verbindende kanalen: internationale geldstromen

De wereldwijde economie is een netwerk van geldstromen die landen, bedrijven en individuen met elkaar verbinden. In het kunstwerk worden deze stromen afgebeeld als grote intercontinentale kanalen. Belangrijke aspecten zijn:

• Handel en Investeringen: Geld stroomt tussen landen via handel, directe investeringen en internationale leningen. Maar de richting van deze stromen is vaak ongelijk: rijkere landen profiteren disproportioneel.
• Hulp en Ontwikkeling: Hoewel er internationale hulpstromen bestaan, worden deze in het kunstwerk weergegeven als dunne en inefficiënte zijrivieren die vaak opdrogen voordat ze hun doel bereiken.
• Speculatie: Financiële markten, afgebeeld als turbulente wateren, hebben een enorme invloed op internationale geldstromen. Speculatie kan leiden tot instabiliteit, met verwoestende gevolgen voor kwetsbare economieën.

2.5 De kracht van transparantie

“Het waterwerk van ons geld” maakt zichtbaar wat vaak verborgen blijft: wie heeft de controle over de geldstromen, en wie profiteert ervan? Door de complexe dynamiek van het financiële landschap in kaart te brengen, wordt duidelijk hoe belangrijk transparantie en verantwoording zijn.

Het kunstwerk roept op tot actie: kunnen we een systeem ontwerpen waarin geld weer stroomt naar de plekken waar het nodig is? In de volgende hoofdstukken verkennen we deze mogelijkheden, maar eerst richten we ons op de krachten die ons huidige systeem in stand houden.

Met dit 2e hoofdstuk hebben we beschreven hoe het kunstwerk bij draagt om de waterstromen van het financiële systeem te ontcijferen. De volgende stap is om te begrijpen wat er gebeurt achter de sluizen en dammen, en wie de echte macht heeft over het beheer van onze geldstromen

Hoofdstuk 3: De schaduwzijde van het waterwerk; ongelijkheid en macht

In dit derde hoofdstuk richten we ons op de verborgen krachten die de geldstromen binnen het waterwerk van ons financiële systeem beïnvloeden. Carlijn Kingma’s kunstwerk biedt niet alleen een visueel inzicht in de infrastructuur van ons geldsysteem, maar legt ook bloot waar de scheuren en ongelijkheden zich bevinden. Dit hoofdstuk onderzoekt hoe macht en invloed geconcentreerd zijn in het systeem, en hoe deze dynamiek leidt tot structurele ongelijkheid.

3.1 Machtige damwachten: wie controleert de sluizen?

Net zoals dammen en sluizen de stroom van water reguleren, wordt de circulatie van geld bepaald door een klein aantal machtige spelers. Deze groep, afgebeeld als centrale torens en controlekamers in het kunstwerk, bestaat uit:

• Multinationals: Grote bedrijven die een enorme invloed hebben op de wereldwijde economie. Zij bepalen vaak de richting van internationale geldstromen door middel van handel, investeringen en belastingstrategieën.
• Financiële Instellingen: Banken, hedgefondsen en andere instellingen die steeds meer controle uitoefenen over hoe kapitaal wordt toegewezen.
• Politieke Besluitvormers: Overheden en centrale banken die via wetgeving, monetair beleid en internationale afspraken invloed uitoefenen op het systeem.

De metafoor van sluizen benadrukt hoe deze actoren beslissen wie toegang krijgt tot de geldstromen, en wie buitengesloten blijft. Vaak profiteren zij zelf het meest, terwijl kwetsbare groepen en regio’s droog blijven staan.

3.2 Het lek in het systeem: belastingen en belastingparadijzen

Een van de meest opvallende elementen in het kunstwerk is de weergave van “lekkages” in het systeem – plekken waar geld verdwijnt uit de reële economie en niet meer bijdraagt aan maatschappelijke waarde. Dit gebeurt onder andere door:

• Belastingontwijking: Grote bedrijven en rijke individuen verplaatsen hun vermogen naar belastingparadijzen, waardoor landen miljarden aan inkomsten mislopen.
• Onrechtvaardige Belastingsystemen: In veel landen dragen lage- en middeninkomens onevenredig bij aan de belastingdruk, terwijl de allerrijksten relatief weinig betalen.

Het kunstwerk toont deze lekkages als onzichtbare kanalen onder de oppervlakte, die de economische ongelijkheid verergeren en de natuurlijke circulatie van geld verstoren.

3.3 De drooglegging van publieke voorzieningen

Een belangrijk thema in het kunstwerk is de impact van een disfunctioneel financieel systeem op publieke voorzieningen. Wanneer geld zich ophoopt in de reservoirs van de rijken en machtigen, blijven essentiële sectoren zoals zorg, onderwijs en infrastructuur verstoken van voldoende middelen.

• Bezuinigingen: Veel overheden worden gedwongen te bezuinigen op publieke uitgaven, vaak als gevolg van hoge schuldenlasten of druk van internationale instellingen.
• Privatisering: Publieke goederen worden steeds vaker geprivatiseerd, wat leidt tot hogere kosten en minder toegang voor kwetsbare groepen.

Het kunstwerk roept de vraag op: hoe kunnen we een eerlijker systeem ontwerpen waarin publieke voorzieningen prioriteit krijgen?

3.4 De invloed van lobby en corruptie

In de schemerige hoeken van het waterwerk spelen lobby en corruptie een cruciale rol. Deze krachten, afgebeeld als sluiproutes en verborgen kamers, zorgen ervoor dat beleid vaak in het voordeel van de machtigen wordt gevormd:

• Lobbyisten: Grote bedrijven en financiële instellingen besteden miljarden aan lobbyactiviteiten om wetgeving en regulering in hun voordeel te beïnvloeden.
• Corruptie: In sommige delen van de wereld leidt corruptie tot een volledig geblokkeerd systeem, waar geld slechts stroomt naar een kleine elite.

Deze verborgen dynamiek benadrukt de noodzaak van transparantie en verantwoordelijkheid in het beheer van onze geldstromen.

3.5 Het menselijke gezicht van ongelijkheid

Achter de abstracte lijnen en structuren van het kunstwerk schuilt een menselijke realiteit. De drooglegging van bepaalde gebieden in het systeem symboliseert het lijden van miljoenen mensen die geen toegang hebben tot basisbehoeften zoals voedsel, onderdak en gezondheidszorg.

• Ongelijkheid Tussen Landen: Terwijl rijke landen profiteren van stabiele geldstromen, blijven ontwikkelingslanden vaak achter, gevangen in een cyclus van schulden en armoede.
• Ongelijkheid Binnen Landen: In veel economieën groeit de kloof tussen de rijksten en de rest van de bevolking, met verwoestende sociale gevolgen.

Het kunstwerk confronteert ons met de vraag: hoe kunnen we geld laten stromen naar waar het het meest nodig is?

3.6 De oproep tot verandering

“Het waterwerk van ons geld” eindigt niet bij het blootleggen van ongelijkheden. Het roept ook op tot actie. Het kunstwerk toont de mogelijkheid van alternatieve routes, waarin geld weer dienstbaar wordt aan mens en maatschappij. In de volgende hoofdstukken verkennen we deze alternatieven en stellen we ons de vraag: hoe kunnen we het waterwerk herbouwen?

Met dit 3e hoofdstuk hebben we zicht op de schaduwzijde van ons financiële systeem belicht. Het is een uitnodiging om dieper na te denken over de oorzaken en gevolgen van ongelijkheid, en om gezamenlijk te werken aan een eerlijker en transparanter systeem.

Hoofdstuk 4: De mogelijkheden van hervorming, een nieuw waterwerk

In dit hoofdstuk richten we ons op de toekomst en de potentie om het bestaande waterwerk van geldstromen te hervormen. Het kunstwerk van Carlijn Kingma inspireert ons om niet alleen kritisch te kijken naar de huidige structuren, maar ook te dromen over hoe een eerlijker, duurzamer en menselijker financieel systeem eruit zou kunnen zien.

4.1 Het herontwerpen van sluizen en dammen

Een cruciaal element van hervorming is het herontwerpen van de controlemechanismen in ons financiële systeem. Sluizen en dammen, die nu vaak de toegang tot geld beperken, kunnen worden aangepast om eerlijkere geldstromen mogelijk te maken:

• Democratisering van Financiële Instellingen: Banken en investeringsfondsen zouden transparanter en democratischer kunnen worden, met meer inspraak van burgers en gemeenschappen.
• Eerlijke Belastingsystemen: Door internationale samenwerking en strengere regelgeving kan belastingontwijking worden aangepakt, waardoor middelen terugvloeien naar publieke voorzieningen.
• Regionale Circulatie: Het bevorderen van lokale en regionale geldsystemen kan ervoor zorgen dat geld binnen gemeenschappen blijft circuleren, in plaats van weg te vloeien naar internationale conglomeraten.

Het kunstwerk schetst een beeld van een systeem waarin sluizen niet alleen reguleren, maar ook verbinden en verdelen op basis van gedeelde waarden en behoeften.

4.2 Geld als publiek goed

In het huidige systeem wordt geld vaak gezien als een product, een middel om winst te maken. Maar wat als we geld herdefiniëren als een publiek goed?

• Basisinkomen en Sociale Veiligheidsnetten: Door geld direct beschikbaar te stellen aan alle burgers, ongeacht hun economische status, kan basiszekerheid worden gegarandeerd.
• Groene Investeringen: Financiële middelen kunnen doelbewust worden ingezet om milieuprojecten en duurzame energie te bevorderen, wat niet alleen de aarde ten goede komt maar ook toekomstige generaties.
• Ondersteuning van Kleine Ondernemingen: Door het verstrekken van renteloze of lage rente-leningen kunnen kleine bedrijven floreren, wat bijdraagt aan een robuustere en veerkrachtigere economie.

Het waterwerk kan opnieuw worden ingericht zodat de focus ligt op collectieve welvaart in plaats van individuele winst.

4.3 Nieuwe stroompaden: technologie en innovatie

Innovatieve technologieën bieden mogelijkheden om geldstromen efficiënter, eerlijker en transparanter te maken. Het kunstwerk inspireert ons om deze stroompaden te verkennen:

• Blockchain en Decentralisatie: Door gebruik te maken van blockchaintechnologie kunnen geldstromen transparanter worden en kan corruptie worden verminderd.
• Digitale Valuta’s: Centrale bank digitale valuta’s (CBDC’s) kunnen de rol van centrale banken uitbreiden en zorgen voor meer directe distributie van geld.
• Duurzame Fintech: Financieel-technologische innovaties kunnen gericht worden op sociale en ecologische impact, in plaats van alleen op winstmaximalisatie.

De metafoor van alternatieve stroompaden laat zien hoe we technologie kunnen inzetten om een eerlijker systeem te bouwen.

4.4 Samenwerking en collectieve actie

Een hervorming van het financiële waterwerk vraagt om collectieve actie. Geen enkele actor kan dit alleen bereiken; samenwerking tussen burgers, overheden, bedrijven en non-profitorganisaties is essentieel.

• Burgerinitiatieven: Coöperaties en gemeenschapsbanken kunnen lokaal eigenaarschap bevorderen.
• Internationale Solidariteit: Door schulden van ontwikkelingslanden te verlichten en eerlijke handelsregels te implementeren, kan mondiale ongelijkheid worden aangepakt.
• Educatie en Bewustwording: Mensen moeten begrijpen hoe het huidige systeem werkt en hoe zij kunnen bijdragen aan verandering.

Het kunstwerk roept ons op om samen te werken en verantwoordelijkheid te nemen voor een nieuw systeem dat dienstbaar is aan iedereen.

4.5 Het ideaal van circulaire geldstromen

Een centraal thema in het kunstwerk is het idee van circulatie. Geld moet blijven stromen, zoals water in een gezond ecosysteem. Wanneer geld zijn natuurlijke cyclus volgt, kunnen de volgende voordelen worden gerealiseerd:

• Economische Veerkracht: Lokale economieën worden sterker wanneer geld binnen gemeenschappen circuleert.
• Sociale Cohesie: Een eerlijker systeem bevordert vertrouwen en samenwerking tussen mensen.
• Duurzame Groei: Door de nadruk te leggen op duurzaamheid in plaats van winstmaximalisatie, kunnen we economische groei combineren met ecologische verantwoordelijkheid.

Het nieuwe waterwerk is niet alleen een utopie, maar een haalbare visie voor de toekomst.

4.6 Conclusie: een roep tot verandering

Het herontwerpen van het waterwerk van geldstromen is geen gemakkelijke taak, maar het is essentieel om een rechtvaardigere wereld te bouwen. Carlijn Kingma’s kunstwerk fungeert als een kompas dat ons richting geeft. Het herinnert ons eraan dat wij de architecten zijn van ons eigen systeem en dat verandering begint bij de wil om anders te denken en te handelen.

In het volgende hoofdstuk verkennen we specifieke voorbeelden van initiatieven die al werken aan een alternatief financieel systeem. Welke lessen kunnen we leren van deze pioniers, en hoe kunnen we deze toepassen in onze eigen context

Hoofdstuk 5: Pioniers van een alternatief systeem, voorbeelden uit de praktijk

In dit hoofdstuk onderzoeken we initiatieven en projecten die reeds werken aan een alternatief financieel systeem. Deze pioniers laten zien dat verandering niet alleen nodig, maar ook mogelijk is. Ze dienen als inspiratiebronnen en als bewijs dat we de sluizen van het waterwerk kunnen herinrichten voor een eerlijkere verdeling en duurzamere circulatie van geld.

5.1 Lokale gemeenschapsbanken

Een van de meest veelbelovende alternatieven voor het huidige financiële systeem zijn lokale gemeenschapsbanken. Deze banken richten zich op het versterken van lokale economieën en het ondersteunen van kleine ondernemers:

• Triodos Bank: Deze Nederlandse bank investeert alleen in duurzame projecten, zoals groene energie, biologische landbouw en cultuur.
• Mondragon Coöperatie: Een coöperatieve bank in Baskenland die eigendom is van en bestuurd wordt door haar leden, gericht op het financieren van sociale en economische initiatieven.

Deze banken bewijzen dat het mogelijk is om economische groei te bevorderen zonder winstmaximalisatie als hoogste doel.

5.2 Complementaire valuta’s

Een ander innovatief voorbeeld is het gebruik van complementaire valuta’s. Deze valuta’s werken naast reguliere valuta en bevorderen specifieke doelen, zoals het versterken van lokale gemeenschappen of milieuvriendelijke consumptie:

• Bristol Pound: Een lokale munt in het Verenigd Koninkrijk die wordt geaccepteerd door honderden bedrijven en inwoners stimuleert om lokaal te kopen.
• Chiemgauer: Een regionale munt in Duitsland die lokale handel bevordert en gemeenschapsprojecten ondersteunt.

Het succes van deze initiatieven toont aan dat alternatieve valuta kunnen bijdragen aan veerkrachtige, inclusieve economieën.

5.3 Coöperaties en gemeenschapsfondsen

Coöperaties en gemeenschapsfondsen bieden een model waarin middelen gezamenlijk worden beheerd. Ze belichamen het principe van gedeelde verantwoordelijkheid en eigenaarschap:

• The Working World: Een organisatie die arbeiderscoöperaties financiert in Latijns-Amerika en de VS, met een focus op sociale impact.
• Buurtfondsen in Nederland: Lokale initiatieven waarbij bewoners gezamenlijk investeren in hun gemeenschap, zoals het opknappen van openbare ruimtes of het starten van buurtwinkels.

Deze modellen laten zien dat solidariteit en samenwerking de basis kunnen vormen van een succesvol financieel systeem.

5.4 Groene financiering

Klimaatverandering en milieuproblemen vragen om een fundamentele herziening van onze investeringsprioriteiten. Groene financiering biedt oplossingen:

• Green Bonds: Obligaties waarvan de opbrengsten worden gebruikt voor milieuprojecten, zoals hernieuwbare energie en natuurherstel.
• Agroforestry Fondsen: Initiatieven die investeren in duurzame landbouw gecombineerd met bosbouw, wat leidt tot verbeterde biodiversiteit en CO2-opslag.

Groene financiering bewijst dat economische winst en ecologische verantwoordelijkheid hand in hand kunnen gaan.

5.5 Educatie en bewustwording

Een blijvende verandering vereist ook een verandering in mentaliteit. Educatie speelt hierbij een cruciale rol:

• Economie Anders: Een beweging die pleit voor onderwijs over alternatieve economische modellen in scholen en universiteiten.
• Lokale Workshops: Programma’s waarin gemeenschappen leren over duurzaam bankieren, complementaire valuta en circulaire economie.

Door kennis te delen, wordt een breed draagvlak gecreëerd voor hervorming van het financiële waterwerk.

5.6 Van utopie naar realiteit

De voorbeelden in dit hoofdstuk illustreren dat alternatieven niet alleen theoretisch zijn, maar in de praktijk succesvol kunnen worden toegepast. Ze dagen ons uit om de lessen uit deze initiatieven toe te passen in onze eigen context:

• Wat kunnen we lokaal implementeren?
• Welke samenwerkingen kunnen we aangaan?
• Hoe brengen we bewustwording in onze gemeenschap?

Carlijn Kingma’s kunstwerk biedt het kader; deze initiatieven vullen het in met concrete actie.

5.7 Conclusie: inspiratie voor verandering

De pioniers die we in dit hoofdstuk hebben besproken, bewijzen dat een eerlijker financieel systeem binnen handbereik ligt. Ze nodigen ons uit om mee te bouwen aan een toekomst waarin geld niet langer een obstakel, maar een middel tot verbinding is. In het volgende hoofdstuk onderzoeken we hoe we deze inspirerende voorbeelden kunnen vertalen naar beleid en regelgeving die een breed draagvlak en duurzame impact garanderen.

Hoofdstuk 6: Beleidskaders voor een duurzaam financieel systeem

In dit hoofdstuk verkennen we hoe de inzichten en voorbeelden uit eerdere hoofdstukken kunnen worden vertaald naar concrete beleidsmaatregelen. Het doel is een duurzaam en rechtvaardig financieel systeem te bevorderen, waarin geldstromen bijdragen aan het algemeen welzijn en ecologische duurzaamheid.

6.1 Het belang van transparantie

Een van de fundamenten van een hervormd financieel systeem is transparantie. Zonder inzicht in de geldstromen is het onmogelijk om een rechtvaardige verdeling te waarborgen:

• Openbare Rapportage: Instellingen moeten jaarlijks inzicht bieden in hun investeringen en de maatschappelijke impact daarvan.
• Transparante Belastingstructuren: Het ontwijken van belastingen door grote bedrijven moet worden tegengegaan door internationale samenwerking en strengere regels.

Transparantie bevordert vertrouwen en maakt burgers en bedrijven mede-eigenaar van financiële keuzes.

6.2 Belastingen als stuurmiddel

Belastingbeleid kan een krachtig instrument zijn om duurzame keuzes te bevorderen:

• Groene Belastingen: Een hogere belasting op vervuilende activiteiten en producten, gecombineerd met belastingverlagingen op duurzame alternatieven.
• Progressieve Vermogensbelasting: Het verminderen van ongelijkheid door hogere belastingen op grote vermogens en lagere belastingen voor lagere inkomensgroepen.

Deze maatregelen zorgen voor een verschuiving van belastingdruk naar gedragingen en activiteiten die de samenleving en het milieu schaden.

6.3 Bevordering van lokale economieën

Een duurzamer financieel systeem ondersteunt de lokale economie en versterkt gemeenschappen:

• Subsidies voor Lokale Ondernemers: Kleine bedrijven en gemeenschapsprojecten kunnen worden gestimuleerd via gerichte subsidies.
• Decentrale Financieringsmodellen: Gemeentes en regio’s krijgen meer autonomie om fondsen lokaal in te zetten.

Sterke lokale economieën verminderen afhankelijkheid van globale markten en bevorderen sociale cohesie.

6.4 Regulering van de financiële sector

De financiële sector speelt een cruciale rol in de verdeling van middelen. Striktere regulering is noodzakelijk:

• Herziening van Bankenfuncties: Banken moeten worden gestimuleerd om hun kernfuncties – het faciliteren van de reële economie – te vervullen in plaats van speculatieve handel.
• Kapitaalvereisten: Verhoogde kapitaalreserves zorgen voor meer stabiliteit en verminderen het risico van een financiële crisis.

Een gereguleerde financiële sector biedt stabiliteit en voorkomt uitbuiting.

6.5 Educatie en bewustwording

Een hervormd systeem vereist ook een geïnformeerde en bewuste bevolking:

• Financiële Educatie op Scholen: Kinderen leren hoe het financiële systeem werkt en hoe ze verantwoorde keuzes kunnen maken.
• Burgerpanels: Lokale gemeenschappen krijgen een stem in hoe publieke middelen worden besteed.

Educatie creëert betrokkenheid en versterkt de democratische controle.

6.6 Internationale samenwerking

Veel financiële uitdagingen zijn grensoverschrijdend en vragen om mondiale samenwerking:

• Duurzame Handelsverdragen: Deze verdragen moeten milieu- en sociale normen versterken in plaats van verzwakken.
• Mondiale Klimaatfinanciering: Rijke landen dragen bij aan een fonds om ontwikkelingslanden te ondersteunen bij de energietransitie.

Internationale samenwerking helpt ongelijkheid te verkleinen en wereldwijde problemen aan te pakken.

6.7 De weg vooruit

De implementatie van deze beleidsmaatregelen vraagt om politieke moed en maatschappelijk draagvlak. De principes die in dit hoofdstuk zijn uiteengezet, bieden een routekaart voor een transitie:

1. Dialoog: Betrek burgers, bedrijven en beleidsmakers in een open discussie over hervormingen.
2. Experimenten: Start kleinschalige pilots om innovatieve beleidsmaatregelen te testen.
3. Wetgeving: Vertaal succesvolle initiatieven naar nationale en internationale regelgeving.

Carlijn Kingma’s “Geld Waterwerk” biedt een visueel kompas dat ons helpt navigeren naar een rechtvaardiger toekomst.

6.8 Conclusie: Het tijdperk van verantwoordelijkheid

Met de beleidsvoorstellen in dit hoofdstuk wordt duidelijk dat een duurzaam financieel systeem geen utopie hoeft te zijn. Het vraagt om daadkracht en een gezamenlijke inspanning om de sluizen van het financiële waterwerk te herinrichten. In het volgende hoofdstuk gaan we dieper in op de rol van technologie en innovatie in dit transformatieproces.

Hoofdstuk 7: naar een nieuwe financiële renaissance

We hebben in de voorgaande hoofdstukken de complexe relaties tussen geld, macht, duurzaamheid en rechtvaardigheid onderzocht. Dit laatste hoofdstuk is een oproep tot actie en reflectie, waarin we de bouwstenen voor een nieuw tijdperk samenbrengen: een financiële renaissance die onze samenleving en planeet ten goede komt.

7.1 Een nieuwe mentaliteit

De kern van elke transformatie begint met een verandering in mindset:

• Weg van Hebzucht: Geld mag niet langer een doel op zichzelf zijn, maar een middel om collectieve vooruitgang te realiseren.
• Naar Gemeenschappelijkheid: Herwaardering van de rol van gemeenschappen en collectieve verantwoordelijkheid in economische beslissingen.

Deze nieuwe mentaliteit vraagt om leiderschap dat ethische waarden centraal stelt en het welzijn van mens en natuur boven winst plaatst.

7.2 De kunst als inspiratiebron

Carlijn Kingma’s kunstwerk “Geld Waterwerk” heeft in dit boek als leidraad gediend. Kunst biedt een unieke manier om complexe problemen te verbeelden en te begrijpen:

• Visueel Denken: De visualisatie van geldstromen helpt om abstracte systemen tastbaar te maken.
• Collectieve Creativiteit: Kunst inspireert tot nieuwe manieren van denken en samenwerken.

Kunst kan zo een cruciale rol spelen in het vormgeven van een rechtvaardige toekomst.

7.3 Technologie en innovatie

Technologische vooruitgang biedt mogelijkheden om de fundamenten van ons financiële systeem opnieuw vorm te geven:

• Blockchain voor Transparantie: Decentrale technologieën kunnen zorgen voor open geldstromen en meer vertrouwen.
• Circulaire Economieën: Innovaties zoals resource-tracking maken duurzame productie en consumptie mogelijk.
• Digitale Democratie: Platforms kunnen burgers betrekken bij financiële en beleidsbeslissingen.

Innovatie moet echter gepaard gaan met een ethische toetsing om misbruik en ongelijkheid te voorkomen.

7.4 Het individu als sleutelfiguur

Hoewel structurele veranderingen essentieel zijn, begint verandering ook bij het individu:

• Educatie en Bewustwording: Mensen moeten begrijpen hoe hun keuzes invloed hebben op grotere systemen.
• Actieve Participatie: Door mee te doen aan lokale initiatieven kunnen burgers directe impact hebben.
• Verantwoordelijk Consumptiegedrag: Het maken van duurzame keuzes versterkt alternatieve markten.

Elke individuele keuze draagt bij aan het grotere geheel.

7.5 Van theorie naar praktijk

De visie van dit boek moet vertaald worden naar concrete acties:

1. Lokale Pilots: Stimuleer experimenten met alternatieve economische modellen op gemeenschapsniveau.
2. Netwerken en Coalities: Bouw allianties tussen bedrijven, overheden en burgers voor gezamenlijke projecten.
3. Meetbare Doelen: Stel duidelijke criteria op voor succes, zoals vermindering van ongelijkheid of CO2-uitstoot.

Praktische implementatie is de sleutel tot een succesvolle transitie.

7.6 Een toekomstbeeld

Stel je een wereld voor waarin geld opnieuw verbonden is met waarden. Een samenleving waarin economische activiteiten bijdragen aan het welzijn van iedereen en de gezondheid van de planeet. Dit is geen utopie, maar een haalbare visie wanneer we samenwerken:

• Een Klimaat van Vertrouwen: Geldstromen zijn transparant en eerlijk verdeeld.
• Groeiende Gemeenschappen: Lokale economieën bloeien, en mensen voelen zich verbonden.
• Herstel van Natuur: Economische systemen respecteren en versterken ecologische grenzen.

De weg naar deze toekomst is uitdagend, maar niet onmogelijk.

7.7 Conclusie: Het tijdperk van hoop

Dit boek sluit af met een boodschap van hoop. Carlijn Kingma’s “Geld Waterwerk” toont ons niet alleen de tekortkomingen van het huidige systeem, maar ook de mogelijkheden voor verandering. Door samen te werken, durf te tonen en onze verbeelding te gebruiken, kunnen we een nieuw financieel systeem ontwerpen dat rechtvaardigheid, duurzaamheid en menselijke waardigheid centraal stelt.

De renaissance begint bij ons allemaal. Laten we de eerste stap zetten.