Overheid heeft met de elektrische auto een groot verlies aan brandstof accijnzen

De onzichtbare hand van de olie-industrie

De trage invoering van een eerlijk kilometerheffingssysteem roept een prangende vraag op: wie heeft belang bij stilstand? Als we de politieke besluitvorming onder de loep nemen, wordt één ding duidelijk: de olie-industrie speelt een grote rol in de schaduw van deze discussie.

De machtige positie van de olie-industrie

Al decennialang heeft de olie-industrie een diepe invloed op overheden wereldwijd. Via lobbygroepen, economische druk en strategische partnerschappen weten deze multinationals hun belangen veilig te stellen. En die belangen zijn groot:

• Wegvallen van inkomsten: De overgang naar elektrische voertuigen bedreigt de miljardenomzet uit fossiele brandstoffen. Minder verkochte liters brandstof betekenen niet alleen verlies voor oliemaatschappijen, maar ook voor landen die zwaar leunen op brandstofaccijnzen.
• Behouden van afhankelijkheid: Een snelle overstap naar duurzame mobiliteit maakt samenlevingen minder afhankelijk van fossiele brandstoffen, iets waar de olie-industrie zich fel tegen verzet.

Hoe werkt de lobby?

1. Invloed via overheden
   Lobbyisten van de olie-industrie werken direct samen met beleidsmakers om regelgeving te vertragen of te versoepelen. Dit gebeurt door:
   • Studies en rapporten: Gefinancierde onderzoeken die wijzen op ‘technische obstakels’ en ‘hoge kosten’ van nieuwe systemen zoals kilometerheffing.
   • Economische druk: Dreigingen over verlies van banen en economische instabiliteit als de overstap naar elektrisch rijden te snel gaat.
2. Vertragingstactieken
   • Oliebedrijven lobbyen voor ingewikkelde systemen die duur en moeilijk uitvoerbaar lijken, zoals kilometerheffing gebaseerd op locatie, tijd of gedrag. Hierdoor wordt een eenvoudiger en effectiever systeem, zoals de blackbox van Corazon, ondergesneeuwd.
   • Politieke campagnes worden gesteund door donaties aan partijen die traagheid en conservatief beleid voorstaan.
3. Samenwerking met traditionele belangenorganisaties
   • Oliebedrijven bundelen krachten met autofabrikanten en andere sectoren die baat hebben bij uitstel. Zo ontstaat een front dat zich verzet tegen transities naar duurzamere oplossingen.

Waarom houdt de overheid dit in stand?

Overheden staan vaak in een lastige positie:

• Financiële afhankelijkheid: Accijnzen op fossiele brandstoffen zijn een belangrijke inkomstenbron. Het wegvallen daarvan vraagt om nieuwe belastingmodellen, wat politieke weerstand oproept.
• Korte termijn versus lange termijn: Politici willen herkozen worden. Investeren in een toekomstbestendig systeem zoals een kilometerheffing brengt op korte termijn kosten en ontevredenheid, terwijl de voordelen pas later zichtbaar worden.
• Desinformatie: De olie-industrie zaait twijfel over de haalbaarheid en betrouwbaarheid van alternatieven. Dit zorgt voor onzekerheid en gebrek aan daadkracht.

De prijs van stilstand

De olie-industrie mag dan machtig zijn, maar de prijs die we betalen voor hun invloed is enorm:

• Klimaatschade: De trage overstap naar duurzame mobiliteit vertraagt de vermindering van CO2-uitstoot.
• Ongelijkheid: Zonder eerlijke kilometerheffing blijven de kosten van autorijden oneerlijk verdeeld. Mensen die weinig rijden, betalen mee voor de veelrijders.
• Technologische achterstand: Nederland loopt achter op landen die al wél een effectief systeem hebben ingevoerd.

Corazon’s oproep: Ontmantel de macht van de lobby

Stichting Corazon roept de samenleving en politiek op om de invloed van de olie-industrie terug te dringen. Dit betekent:

• Openheid: Maak inzichtelijk welke partijen betrokken zijn bij politieke besluitvorming over kilometerheffing.
• Actie: Investeer in een eenvoudig, betaalbaar en eerlijk systeem zoals de blackbox-oplossing.
• Toekomstvisie: Kies voor de lange termijn en laat de belangen van burgers en het klimaat zwaarder wegen dan die van multinationals.

De macht van de olie-industrie is groot, maar niet onoverwinnelijk. Samen kunnen we kiezen voor een duurzamere en eerlijkere toekomst. Het is tijd om de regie terug te nemen.

1. Kilometerheffing (gebruikersgebaseerd systeem)

Belasting op basis van het aantal gereden kilometers. Dit wordt vaak gezien als de meest eerlijke methode, omdat het:

• Gelijk behandelt: Iedereen betaalt naar gebruik, ongeacht het voertuigtype.
• Vervuiling aanpakt: Hogere tarieven voor vervuilende voertuigen stimuleren milieuvriendelijker gedrag.
• Flexibel is: Kan variëren naar tijdstip (spitsheffing), locatie (stadscentra) en voertuiggewicht (wegslijtage).

Voorbeeld:
Een EV kan een lagere kilometerheffing krijgen vanwege de lagere CO₂-uitstoot, maar blijft wel bijdragen aan onderhoud van infrastructuur.

2. Energiebelasting voor laden

Een verhoging van de belasting op elektriciteit voor laadpalen, specifiek voor EV’s. Dit koppelt de belasting aan energieverbruik. Het systeem moet dan wel:

• Gericht zijn: Alleen EV-laden belasten en niet de algemene stroomprijs verhogen, zodat huishoudens zonder EV niet extra betalen.
• Slim zijn: Via slimme laadpalen kan het energieverbruik per voertuig nauwkeurig worden geregistreerd.

Voordeel:
EV-rijders dragen zo bij op basis van gebruik, maar worden niet benadeeld als ze efficiënt laden.

3. Variabele wegenbelasting

Een systeem waarin de wegenbelasting wordt aangepast op basis van:

• Gebruik: Meer kilometers betekent een hogere belasting.
• Gewicht: Zwaardere EV’s (door batterijen) betalen meer, omdat ze meer slijtage aan de weg veroorzaken.
• Locatie: Extra heffing in drukke of kwetsbare gebieden (bijv. binnensteden).

4. CO₂-uitstoot als basis

Hoewel EV’s tijdens het rijden geen directe uitstoot hebben, zou een systeem kunnen worden ingevoerd dat indirecte uitstoot (bijv. productie en batterijvervuiling) meerekent. Dit zorgt ervoor dat:

• EV’s nog steeds worden gestimuleerd, maar producenten worden aangespoord duurzamer te produceren.
• Ook fossiele voertuigen eerlijk worden belast voor hun vervuiling.

5. Hybride systeem

Een combinatie van kilometerheffing, energiebelasting en wegenbelasting. Dit biedt flexibiliteit en voorkomt dat één groep onevenredig zwaar wordt belast. Bijvoorbeeld:

• Een lage basisbelasting voor infrastructuuronderhoud.
• Extra heffingen voor zwaar gebruik of vervuiling.

Belangrijke principes voor eerlijkheid

1. Gelijke behandeling: Geen bevoordeling van EV’s ten koste van lage inkomens of niet-EV-rijders.
2. Milieubewustzijn: Belasting moet stimuleren om milieuvriendelijk te rijden.
3. Transparantie: Burgers moeten begrijpen hoe de belasting werkt en wat ermee wordt gedaan.
4. Betaalbaarheid: Zorgen dat de belasting rechtvaardig is voor alle inkomensgroepen.

Een kilometerheffing wordt vaak als de meest eerlijke optie beschouwd, omdat het direct gekoppeld is aan daadwerkelijk gebruik en milieubelasting. Hierdoor betalen gebruikers naar draagkracht en vervuiling, wat bijdraagt aan een rechtvaardiger systeem.

1. GPS-gestuurde systemen

• Hoe het eruitziet: Een klein kastje (onboard unit) dat in de auto wordt geïnstalleerd. Het bevat een GPS-ontvanger die de locatie en afgelegde kilometers bijhoudt.
• Hoe het werkt:
  1. Het apparaat registreert de gereden afstand en koppelt deze aan tariefzones, zoals snelwegen, stadscentra of spitsuren.
  2. Gegevens worden periodiek verzonden naar een centrale database.
  3. Bestuurders krijgen een maandelijkse rekening.
• Voorbeeld: In Duitsland wordt een vergelijkbaar systeem gebruikt voor vrachtwagens, waarbij tarieven afhankelijk zijn van de weg en voertuigcategorie.

2. OBU (On-Board Unit) zonder GPS

• Hoe het eruitziet: Een kastje dat via de kilometerteller of een dongle in de OBD-poort (On-Board Diagnostics) van de auto wordt aangesloten.
• Hoe het werkt:
  1. Het apparaat leest enkel de gereden kilometers zonder locatie te registreren.
  2. Gebruikers rapporteren hun ritten zelf, of data wordt automatisch verzonden via een mobiel netwerk.
  3. Geschikt voor eenvoudige kilometerheffingen zonder tijd/locatie-differentiatie.
• Voorbeeld: In België wordt dit gebruikt voor bepaalde tolheffingen.

3. Smartphone-apps

• Hoe het eruitziet: Een mobiele app die de ritten via GPS en sensoren in de telefoon registreert.
• Hoe het werkt:
  1. De app houdt automatisch alle ritten bij, inclusief afstand en route.
  2. De gebruiker kan de ritten inzien en corrigeren (bijvoorbeeld privé- versus zakelijke kilometers).
  3. Geschikt voor lichte voertuigen of vrijwillige registratie.
• Voorbeeld: Diverse commerciële apps zoals “RitAssist” of “MileIQ” werken volgens dit principe.

4. Automatische tolpoorten (ANPR-camera’s)

• Hoe het eruitziet: Camera’s bij tolwegen of in steden die kentekens scannen (zoals in Londen of Stockholm).
• Hoe het werkt:
  1. Kentekens worden automatisch herkend en gekoppeld aan een kilometerregistratie.
  2. Gebruikers krijgen een rekening op basis van doorgangspunten en eventuele tijdstippen.
  3. Minder geschikt voor landelijke dekking, maar bruikbaar voor drukke stedelijke gebieden of tolwegen.
• Voorbeeld: Londen gebruikt dit voor de Congestion Charge en Ultra Low Emission Zone.

5. Verplichte tachografen (voor vrachtwagens)

• Hoe het eruitziet: Een vast ingebouwd apparaat dat de snelheid en afgelegde kilometers registreert.
• Hoe het werkt:
  1. Kilometerstanden worden opgeslagen en periodiek geüpload.
  2. Voor personenauto’s is dit systeem vaak te omslachtig, maar voor vrachtwagens wordt het al verplicht gebruikt.
• Voorbeeld: In de EU verplicht voor zware voertuigen via de digitale tachograaf.

6. Slimme laadpalen (voor EV’s)

• Hoe het eruitziet: Een laadpaal met software die het energieverbruik van een voertuig koppelt aan een kilometerheffing.
• Hoe het werkt:
  1. Elke laadbeurt registreert de geladen hoeveelheid energie.
  2. Deze data wordt gecombineerd met een gemiddeld verbruik (km/kWh) om het aantal kilometers te berekenen.
  3. Gebruikt voor EV-specifieke kilometerheffingen.
• Voorbeeld: Nederlandse bedrijven zoals EVBox ontwikkelen al dergelijke technologie.

7. OBD-dongles (plug-and-play)

• Hoe het eruitziet: Een kleine plug die in de OBD-poort (meestal onder het stuur) wordt aangesloten.
• Hoe het werkt:
  1. Het apparaat leest gegevens van de boordcomputer, zoals kilometerstand en verbruik.
  2. De data wordt via Bluetooth of een SIM-kaart verzonden naar een centrale server.
  3. Zeer gebruiksvriendelijk en geschikt voor zowel nieuwe als oudere voertuigen.
• Voorbeeld: Gebruikt door verzekeraars voor “pay-as-you-drive”-verzekeringen.

Praktische overwegingen

• Privacy: GPS-gebaseerde systemen kunnen vragen oproepen over privacy, omdat ze routes registreren.
• Kosten: Installatie van hardware zoals OBU’s is duurder dan apps of ANPR-camera’s.
• Toepassingsgebied: Niet elk systeem is geschikt voor landelijke dekking of alle voertuigen.

Een combinatie van bovenstaande instrumenten kan een evenwichtige en eerlijke kilometerheffing mogelijk maken, afgestemd op type voertuig en gebruik.